ارشد مجدد در آلمان یا دکترا؟ کدام یک گزینه بهتری است؟

افراد زیادی هستند که بین انتخاب کارشناسی ارشد مجدد در آلمان یا خواندن دکترا در آلمان مردد هستند. هر کدام از گزینه‌ها مزایا و معایب خود را دارد و افراد متناسب با شرایط و ویژگی‌های خودشان، گزینه ارشد مجدد یا دکترا را انتخاب می‌کنند.

افرادی که آخرین مدرک تحصیلی آنها کارشناسی ارشد است و تمایل دارند تا برای ادامه تحصیل و زندگی خود به خارج از کشور مهاجرت کنند، می‌توانند هم برای مقطع دکترا اقدام کنند و هم می‌توانند برای ارشد مجدد اقدام کنند. در این نوشته به صورت اختصاصی به کارشناسی ارشد مجدد در آلمان و مزایا و معایب آن پرداخته‌ایم. در صورتی که شما هم بین این ۲ گزنیه مردد هستید، با ما همراه باشید.

کارشناسی ارشد مجدد در آلمان یا دکترا در آلمان؟

در بین ۲ گزینه‌ای که مطرح کرده‌ایم، گزینه صحیح یا غلطی وجود ندارد و شما باید براساس ویژگی‌ها و شرایط خودتان اقدام کنید. شما باید پارامترهای مختلفی را مد نظر داشته باشید تا بتوانید بهترین انتخاب را بکنید. مواردی مانند شانس موفقیت شما در اپلای، هدف و منظور شما از ادامه تحصیل و شرایط و رزومه تحصیلی شما از مهم‌ترین پارامترهای انتخاب بین کارشناسی ارشد مجدد در آلمان و دکترا در آلمان است.

چه شما برای کارشناسی ارشد مجدد یا دکترا اقدام کنید، در هر حالت شما رزومه تحصیلی خودتان را بهبود خواهید داد و می‌توانید جایگاه شغلی بهتری کسب کنید. نکته مهم این است که شما گزینه مناسبی را براساس اولویت‌های خود انتخاب کنید.

ارشد مجدد و مشکلات مربوط به آن

همانطور که می‌دانید برای دریافت ویزا شما باید افسر خودتان را مجاب کنید که شما قصد ادامه تحصیل در کشور مقصد و مورد نظرتان را دارید و هدف شما رفتن به کشور مقصد و مقیم بودن دائمی نیست. در صورتی که شما به افسر پرونده‌تان بیان کنید که شما برای ارشد مجدد با همان عنوان قبلی اقدام می‌کنید، احتمال پذیرفته شدن پرونده شما بسیار کم است و به احتمال زیاد افسر پرونده شما را رد خواهد کرد.

رشته قدیمی با گرایش جدید

یکی از کارهایی که می‌توانید افسر پرونده‌تان را قانع کنید که تا با پرونده و کیس شما موافقت کنند، تغییر گرایش است. به عنوان مثال اگر شما در رشته برق گرایش الکترونیک را داشتید، می‌توانید برای گرایش مخابرات یا بیوالکترونیک یا سایر گرایش‌ها اقدام کنید یا اگر شما در رشته مدیریت گرایش بازاریابی داشتید، می‌توانید برای رشته استراتژی اقدام کنید.

در حالت کلی شانس پذیرفته شدن پرونده در رشته‌ها و گرایش‌های یکسان یا نزدیک به هم در یک مقطع بسیار کم و نزدیک به صفر است. البته این مورد تا حدی هم از دید افسر منطقی به نظر می‌رسد، چون چه دلیلی دارد یک نفر که در یک رشته کارشناسی ارشد را اخذ کرده است، دوباره برای یک رشته بسیار نزدیک آن اقدام کند؟ احتمال رد شدن پرونده در این گونه موارد بسیار زیاد است.

نادیده گرفتن مدرک کارشناسی ارشد

یکی دیگر از رایج‌ترین راه‌های ادامه تحصیل و اخذ کارشناسی ارشد مجدد در آلمان و سایر کشورها این است که شما مدرک کارشناسی ارشد خودتان را نادیده بگیرید و در رزمه و درخواست خود اشاره‌ای به کارشناسی ارشد خود نکنید و آخرین مدرک تحصیلی خودتان را کارشناسی قید کنید.

مهم‌ترین مشکلی که در این روش وجود دارد، گپ تحصیلی شما است و این شامل زمانی است که شما از مقطع کارشناسی فارغ‌التحصیل شده‌اید و برای ارشد مجدد درخواست داده‌اید. شما باید با دلایل قانع کننده‌ای به افسر پرونده‌تان نشان دهید که در این فاصله در زمینه کاری یا تحصیلی مرتبط با رشته تحصیلی دوران کارشناسی‌تان فعالیت می‌کردید. مواردی مانند تهیه مقاله، طی کردن دوره‌های تخصصی و … که بتوانید این گپ تحصیلی به وجود آمده را توجیه کنید. در غیر این صورت شانس شما برای پذیرفته شدن پرونده‌تان بسیار پایین است.

نظر افسر مهاجرتی درباره پرونده شما بسیار مهم است. در صورتی که افسر را بتوانید مجاب کنید، احتمال پذیرفته شدن پرونده شما بسیار زیاد است. شما حتی می‌توانید با بیان تفاوت سطح کیفیت دانشگاه‌ها و امکانات آنها، سرفصل‌های درسی و … افسر خود را مجاب کنید که برای کسب اطلاعات و دانش بیشتر برای ارشد مجدد اقدام می‌کنید. در صورتی که بتوانید نظر افسر پرونده‌تان را جلب کنید، شانس بسیار بالایی برای دریافت ویزا خواهید داشت.

مزایا و معایب تحصیل در آلمان

ارشد مجدد یا دکتری؟

یکی از مهم‌ترین پارامترهایی که هنگام انتخاب ارشد مجدد یا دکتری باید مد نظر داشته باشید، شرایط شغلی است. به عنوان مثال شما باید به میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد و دکترا توجه کنید.

طبق آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۲۲ میزان بیکاری در آلمان ۵.۱% بوده است که نسبت به سال ۲۰۲۱ که ۵.۷% بود کاهش قابل توجهی داشته است.

میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان مقطع دکترا در آلمان بین ۱ تا ۲% است و این میزان برای فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد کمی بیشتر است.

هر چه میزان تحصیلات و تخصص شما بیشتر شود، شانس شما برای پیدا کردن شغل بیشتر خواهد بود و شما می‌توانید در زمینه‌های پژوهشی و تحقیقاتی و حتی در دانشگاه‌ها مشغول به کار شوید. میزان حقوق شما بعد از فارغ‌التحصیلی از مقطع دکترا هم بیشتر خواهد بود ولی خب پیدا کردن شغل مناسب و جایگاه خوب مقداری سخت خواهد بود.

در صورتی که شما بتوانید از دانشگاه‌های خود آلمان یا دانشگاه‌های دیگر معتبر دنیا فارغ‌التحصیل شوید، شانس شما برای پیدا کردن یک شغل مناسب بیشتر خواهد بود. به عبارت ساده‌تر ارتباط مستقیمی با رشته و دانشگاه محل تحصیل شما و شغل شما وجود دارد، هر چه رشته و دانشگاه شما خوب باشد و در زمینه کاری خودتان متخصص باشید، احتمال پیدا کردن شغل هم بیشتر است.

میزان درآمد فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد بیشتر از دکتر است! شاید شما هم تعجب کنید ولی این واقعیت است، چون احتمال دریافت شغل در مقطع کارشناسی ارشد بیشتر از دکترا است و تعدد شغل بیشتر است. حقوق فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد در آلمان بین ۴۶ هزار تا ۱۱۰ هزار یورو در سال است. این در حالی است که میزان حقوق فارغ‌التحصیلان مقطع دکترا برحسب تجربه آنها ۶ سطح دارد که بین ۴۸ هزار تا ۷۰ هزار یورو در سال است.

مزایای اپلای برای ارشد مجدد

یکی از مهم‌ترین مزایای خواندن ارشد مجدد در این است که اگر هر ۲ رشته کارشناسی ارشد شما در یک راستا و نزدیک به هم باشد، احتمال این را خواهید داشت تا راحت‌تر یک شغل مناسب را پیدا کنید. چون شما می‌توانید تخصص خیلی کاملی درباره رشته مادر خود کسب خواهید کرد و شانس شانس برای یافتن یک کار خوب بیشتر خواهد بود.

تغییر رشته

در صورتی که شما علاقه چندانی به رشته تحصیلی خود ندارید، می‌توانید برای ارشد مجدد اقدام کنید و یک رشته نزدیک به رشته خود یا یک رشته دیگر اقدام کنید ولی اگر برای دکترا اقدام کنید، مجبور خواهید بود تا رشته خودتان را ادامه دهید. همانطور که قبلاً هم مطرح کردیم، برای ارشد مجدد باید تلاش کنید تا افسر را برای گپ تحصیلی خودتان متقاعد کنید تا ویزای شما صادر شود. البته شما می‌توانید با ترفندهایی این گپ تحصیلی را برجسته کنید، در صورتی که تمایل دارید تا برای کارشناسی ارشد مجدد در آلمان یا یک کشور دیگر اقدام کنید، برای نوشتن رزومه، انگیزه‌نامه، توصیه نامه و سایر مدارک و مراحل می‌توانید از همکاران ما در نکست ابرود کمک بگیرید.

معایب اپلای برای ارشد مجدد

یکی از مهم‌ترین عیب‌هایی که برای اپلای برای ارشد مجدد وجود دارد شایستگی بیش از حد یا همان Overqualification است. شایستگی بیش از حد بدین معنی است که رزومه و تخصص شما بیش از حد نیاز برای جایگاه شغلی مورد نظرتان است. به عنوان مثال اگر شما برای یک شغل به عنوان کاربر ساده کامپیوتر اپلای کنید و مدرک ارشد یا دکتری داشته باشید، تخصص شما بیش از حد مورد نیاز و انتظار است و کارفرما باید متناسب با تخصص و مدرک شما پرداختی داشته باشد، این در حالی است که کارفرمای شما می‌تواند با یک دانشجو یا فارغ‌التحصیل مقطع لیسانس به کار خود ادامه دهد. در ضمن در صورتی که شما شایستگی بیش از حد داشته باشید، ممکن است به مرور زمان میل، رغبت و انگیزه خودتان را از دست بدهید و نتوانید بازده مناسبی در کار خود داشته باشید.

لزوم مطالعه بیشتر در ارشد مجدد

یک عیب دیگر ارشد مجدد در این است که احتمالاً شما مجبور خواهید بود تا در زمینه‌های دیگر نیز تخصص کسب کنید. بدین معنی که اگر شما دکترای رشته خودتان را بخوانید، مطالب جدید زیادی نخواهید خواند و مطالب قبلی را به صورت تخصصی‌تر یاد خواهید گرفت ولی اگر برای ارشد مجدد اقدام کنید، چه بسا نیاز باشد که شما در یک زمینه دیگر تحصیل کنید که تخصص چندانی ندارید و نیاز است تا شما زمان و انرژی زیادی را صرف کنید تا بتوانید همگام با کلاسی‌های ارشدتان پیش بروید.

پرداخت هزینه بیشتر در ارشد مجدد

پرداخت هزینه بیشتر یکی دیگر از معایب کارشناسی ارشد مجدد در آلمان یا کشورهای دیگر است. در صورتی که شما برای کارشناسی ارشد مجدد اقدام کنید، مجبور به پرداخت هزینه‌ بیشتری نسبت به تحصیل در مقطع دکترا هستید. بورسیه‌های تحصیلی ارائه شده در مقطع دکتری بیشتر از مقطع کارشناسی ارشد است و احتمال دریافت آن نیز بیشتر است. این در صورتی است که اگر شما برای کارشناسی ارشد اقدام کنید، به احتمال خیلی زیاد شما مجبور خواهید بود تا با هزینه خودتان ادامه تحصیل دهید و علاوه بر آن هزینه‌های زندگی را هم پرداخت کنید. در برخی از رشته‌ها هم هزینه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد بیشتر از مقطع دکتری است.

مهم‌ترین مشکلات تحصیل در آلمان و نحوه غلبه بر آنها

تفاوت بازار کار برای مقطع ارشد و دکترا

در صورتی که شما برای مقطع دکتری اقدام کنید، به خاطر تخصص و مدرک دکترای خود به احتمال خیلی زیاد در محیط‌های تحقیقاتی و دانشگاهی مشغول به کار خواهید شد و احتمالاً شغل شما تا آخر عمر در این زمینه خواهد بود ولی در مقابل اگر برای ارشد اقدام کنید، می‌توانید طیف مختلفی از مشاغل را تجربه کنید.

هر کدام از شغل‌ها معایب و مزایای خود را دارد، شما باید بررسی کنید که کدام عنوان و جایگاه شغلی با روحیه شما بیشتر سازگار است.

بورسیه‌های تحصیلی

همانطور که قبلاً هم بیان کردیم، در صورتی که برای مقطع دکتری بورسیه دریافت کنید، شما می‌توانید بورسیه کامل دریافت کنید و این بورسیه می‌تواند هزینه‌های تحصیل و زندگی شما را به صورت کامل یا بخش زیادی از هزینه‌های شما را پوشش دهد. این در حالی است که اگر شما برای مقطع کارشناسی ارشد بورسیه تحصیلی دریافت کنید، به احتمال زیاد تحصیل شما رایگان خواهد بود و ممکن است براساس رزومه و بورسیه اعطایی دانشگاه‌ مورد نظرتان بخشی از هزینه زندگی خودتان را هم پوشش دهید ولی ممکن است این بورسیه تحصیلی نتواند همه هزینه‌های شما را پوشش دهد و با توجه به تفاوت معنادار قیمت ارزی بین ریال و ارزهای رایج مانند یورو یا دلار، خیلی از متقاضیان ایرانی توانایی پرداخت هزینه‌ها را نخواهند داشت.

انواع پذیرش کارشناسی ارشد در آلمان

برای تحصیل و ادامه تحصیل در مقطع ارشد در آلمان ۲ نوع پذیرش وجود دارد. پذیرش مستقیم و پذیرش مشروط

پذیرش مستقیم از دانشگاه‌های آلمان: در این حالت شما مدرک زبان آلمان TestDaf یا مدرک زبان انگلیسی ( آیلتس یا تافل ) را ارائه می‌دهید و سفارت آلمان به شما وقت مصاحبه می‌شود. در این صورت مشکلی بابت دریافت ویزای تحصیلی ندارید و حتی شانس شما هم بیشتر است.

پذیرش مشروط از دانشگاه‌های آلمان: در این شرایط شما مدرک B1 یا B2 زبان آلمانی خودتان را برای دریافت پذیرش از دانشگاه ارائه می‌دهید و تا سطح C1 را در آلمان ادامه داده و وارد دانشگاه می‌شوید. شانس دریافت بورسیه تحصیلی در این حالت کمتر است و هزینه آن بیشتر است. چون شما باید مدتی در آلمان با هزینه خودتان زندگی کنید و در کلاس‌های زبان شرکت کنید. پیشنهاد ما این است که تلاش کنید تا پایه زبان خودتان را در ایران تقویت کنید و به روش مستقیم اقدام کنید.

تحصیل در آلمان به زبان آلمانی : شرایط و مدارک مورد نیاز

ارشد مجدد در آلمان

اجازه کار برای دانشجویان

در صورتی که برای ارشد مجدد در آلمان اقدام کرده باشید، شما می‌توانید به مدت محدود و در حدود ۲۰ ساعت در هفته مشغول به کار شوید. این مدت زمان می‌‌تواند بخش بزرگی از هزینه شما را تامین کند ولی باید به ۲ نکته مهم توجه کنید. اولین نکته تسلط کافی داشتن به زبان آلمانی است، چون برای پیدا کردن یک شغل در آلمان دانستن زبان آلمانی ضروری است و نکته دوم احتمال عقب افتادن از درس‌ها حین کار است. وقتی شما در آلمان مشغول به تحصیل هستید، دروس را به زبان دیگری ( انگلیسی یا آلمانی ) یاد می‌گیرید و نیاز به تمرکز و تمرین و تکرار زیاد دارید و ممکن است اگر کار کنید، کیفیت مطالعه و نمره‌های شما کاهش پیدا کند و هدف اصلی شما تحت‌الشعاع قرار بگیرد.

در صورتی هم که برای دکترا اقدام کنید، شما مزایا و بورسیه خوبی دریافت خواهید کرد و نیازی به کار کردن ندارید و پیشنهاد می‌شود که فقط بر روی درس خواندن تمرکز کنید.

هزینه‌ تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد

آلمان به دلیل رویکرد سخاوتمندانه‌ای که دارد، هزینه‌ای بابت تحصیل در دانشگاه‌های دولتی خود دریافت نمی‌کند. این بدین معنی است که شما چه دانشجوی آلمانی باشید یا دانشجوی غیر از اتحادیه اروپا هم باشید، هزینه‌ای بابت تحصیل پرداخت نخواهید کرد.

البته چندین مورد استثنا دارد که آنها را بررسی می‌کنیم:

تحصیل در دانشگاه‌های خصوصی: در صورتی که در دانشگاه‌های خصوصی تحصیل کنید، مجبور به پرداخت هزینه خواهید بود. چون بودجه دانشگاه‌های دولتی آلمان از طریق دولت تامین می‌شود که این مورد در مورد دانشگاه‌های خصوصی صادق نیست.

دریافت هزینه در ایالت بادن-وورتمبرگ: در این ایالت به ازای هر ترم ۱۵۰۰ یورو از دانشجویان بین‌المللی ( غیر از اتحادیه اروپا ) دریافت می‌شود.

تحصیل در رشته‌های غیر مرتبط و تخصصی: ممکن است در برخی از رشته‌ها هزینه‌ای از متقاضیان دریافت شود. این دوره‌ها به صورت تخصصی طراحی شده‌اند. در برخی موارد هم اگر رشته کارشناسی ارشد شما با رشته کارشناسی شما متفاوت باشد، ممکن است هزینه‌ی بیشتری پرداخت کنید.

هزینه زندگی دانشجویی در آلمان

با توجه به دانشگاه قبولی، شهر محل تحصیل و سبک زندگی شما هزینه‌های زندگی دانشجویی شما تعیین می‌شود. برای مثال ممکن است که شما از دوچرخه برای رفت‌وآمد خود استفاده کنید که در این صورت هزینه حمل‌ونقل شما بسیار کم است یا اینکه در سالن غذاخوری دانشگاه غذا بخورید و از تخفیفات آن بهره‌مند شوید. از طرفی دیگر برخی از هزینه‌ها ثابت هستند و قابل کاهش نیستند. بیش‌ترین بخش از هزینه‌های زندگی شامل هزینه اقامت است که این مورد هم متغییر است. به طور میانگین دانشجویان بین ۲۹۰ تا ۵۶۰ یورو را برای اقامت خود پرداخت می‌کنند. این هزینه اجازه در برخی از شهرها مانند کلن، مونیخ، هامبورگ، دولسدورف و فرانکفورت بیشتر از حد متوسط است. هزینه اجاره آپارتمان بالاتر از خوابگاه یا خانه اشتراکی دانشجویی است. در صورتی هم که تمایل داشته باشید تا در یک آپارتمان ساکن شوید، باید چند صد یورو برای پرداخت اولیه آپارتمان داشته باشید.

در مجموع شما باید هزیه‌ای در حدود ۸۶۷ یورو به صورت ماهیانه را به عنوان هزینه زندگی خود در نظر بگیرید. البته شما می‌توانید با کمتر از آن هم زندگی کنید.

ارشد مجدد در آلمان

هزینه ترم

تحصیل در آلمان رایگان است و شما ملزم به پرداخت هزینه جهت کارهای اداری و ثبت‌نام هستید که این مبلغ می‌تواند بین ۱۰۰ تا ۳۵۰ یورو در هر ترم متغییر باشد. شما باید هنگام ثبت‌نام برای تحصیل و قبل از شروع هر ترم جدید این هزینه را پرداخت کنید. همانطور که بیان شد ممکن است برخی از ایالت‌های هزینه‌ای بابت تحصیل دریافت کنند که با مراجعه به سایت دانشگاه می‌توانید اطلاعات بیشتری را کسب کنید. هم‌چنین دانشگاه‌های خصوصی برای تحصیل هزینه دریافت می‌کنند. نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که رایگان بودن دانشگاه‌ها در آلمان به معنی بی‌کیفیت بودن آنها نیست.

هزینه‌های جانبی مانند خرید کتاب، فتوکپی و موارد مشابه بستگی به برنامه تحصیلی شما دارد.

برخی از موسسات آموزش عالی یا دانشگاه‌ها شرایطی را فراهم کرده‌اند که دانشجویان بتوانند با تخفیف بسیار زیاد یا به صورت رایگان از خدمات حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. قیمت این بسته‌ها با بستگی به منطقه و محدوده آنها دارد و بین ۲۵ تا ۲۰۰ یورو قیمت دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر باید به امور دانشجویان دانشگاه خودتان مراجعه کنید و شرایط را بررسی کنید. برای نمونه اگر شما ملزم به پرداخت هزینه هستید و محل اقامت شما نزدیک دانشگاه است، شاید تمایل داشته باشید که از کارت‌های حمل‌‍ونقل استفاده نکنید و به عنوان مثال با دوچرخه رفت‌وآمد کنید.

هزینه زندگی در آلمان به صورت کامل و به تفکیک شهرها

بیمه درمانی

در صورتی که تمایل داشته باشید تا در یک دانشگاه در آلمان ادامه تحصیل دهید، ملزم به داشتن بیمه درمان هستید. این قانون برای دانشجویان سایر کشورهای اتحادیه اروپا نیز صدق می‌کند، البته شهروندان اتحادیه اروپا باید ثابت کنند کنند که در کشورهای خود بیمه درمانی عمومی دارند. در صورتی که بیمه درمانی شما مورد تایید کشور آلمان نیست، باید برای دریافت بیمه اقدام کنید. هزینه بیمه درمانی عمومی در آلمان تقریباً ۱۱۰ یورو در ماه است.

ارشد مجدد در آلمان

کارشناسی ارشد مجدد در آلمان یا دکترا

چه شما برای ارشد مجدد اقدام کنید و چه برای دکترا شما یک گام در جهت بهبود رزومه خودتان قدم برمی‌دارید، برای انتخاب بین کارشناسی مجدد در آلمان یا دیگر کشورها و ادامه تحصیل در مقطع دکترا شما هستید که انتخاب می‌کنید، در حالت کلی اپلای برای دکترا راحت‌تر از ارشد است، چون نیازی به توجیه افسر ندارید و نیازی برای توجیه گپ تحصیلی خودتان ندارید. در ضمن بورسیه‌های تحصیلی برای مقطع دکترا بیشتر از مقطع کارشناسی ارشد است.

در صورتی هم که علاقه‌ای برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری یا رشته مورد نظرتان ندارید و نمی‌توانید برای ۳ یا ۴ سال دوباره تحصیل کنید، می‌توانید برای ارشد مجدد اقدام کنید و تلاش کنید تا افسر خودتان را راضی کنید تا با درخواست شما موافقت کند.

در نهایت اگر شما می‌خواهید تجربیات و علم خودتان را افزایش بدهید و رشته تحصیلی خودتان را تغییر دهید، اقدام برای ارشد مجدد یک گزینه عالی است ولی اگر می‌خواهید با دغدغه کمتری  داشته می‌توانید برای دکترا اقدام کنید و بورسیه تحصیلی بهتری را دریافت کنید که در این صورت اقدام برای مقطع دکترا یک گزینه عالی برای شما است.

برای دریافت بورسیه تحصیلی در مقطع دکترا شما نیاز به انگیزه‌نامه قوی و رزومه خوب و مقاله هستید. در صورتی که نتوانید موارد ذکر شده را تهیه کنید، می‌توانید بیخیال مدرک کارشناسی ارشد خودتان شوید و برای ارشد مجدد اقدام کنید که در این صورت مهم‌ترین مشکل شما گپ تحصیلی خواهد بود که می‌توانید با فعالیت کاری یا رزومه تحصیلی این گپ را توجیه کنید.

آیا شما تجربه اقدام برای ارشد مجدد در آلمان یا کشور دیگر دارید؟ به نظر شما ارشد مجدد گزینه بهتری است یا دکترا؟ تجربه و نظرات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.

در صورت داشتن هر گونه سوال در زمینه ارشد مجدد در آلمان یا دکترا می‌توانید سوالات خودتان را در بخش نظرات این پست قید کنید، تا همکاران ما در اسرع وقت شما را راهنمایی کنند.

 

یک پاسخ به “ارشد مجدد در آلمان یا دکترا؟ کدام یک گزینه بهتری است؟”

  1. مجله مهاجرت گفت:

    سلام.وقت بخیر .
    در مورد میشه راهنمایی بفرمایید؟

دیدگاهتان را بنویسید